Out-of-Body-ervaringen: de God Spot interpreteren
Er is nu genoeg bewijs om de juiste TPJ als bron van herkomst te vinden out-of-body ervaringen, zoals beschreven in mijn vorige post (Blanke et al 2002) maar wat betekent het om deze speciale plek in de hersenen te hebben gevonden?
Misschien betekent het helemaal niets. Je zou kunnen zeggen dat we de OBE nog steeds niet kunnen verklaren, alleen omdat wetenschappers de plek hebben gevonden die er een kan veroorzaken. Deze bevinding zou inderdaad hoe dan ook kunnen werken. Voor sommige mensen zal het een bewijs zijn dat de OBE een perfect natuurlijk fenomeen is; voor anderen kan het betekenen dat het verstoorde brein de geest bevrijdt van opsluiting in het lichaam. En misschien is er een derde mogelijkheid: dat er twee totaal verschillende soorten ervaringen zijn; de kunstmatig geïnduceerde, op hersenen gebaseerde OBE die een is hallucinatie, en echt spiritueel sorteren wat niet is. In dat geval mogen we niet de fout maken om ze te verwarren.
Bron: S Blackmore
We kunnen daarom drie mogelijkheden overwegen (Blackmore 2017).
1. Iets verlaat het lichaam. dat wil zeggen dualistische theorieën over ziel, geest of astrale lichaam. Misschien laten de hersenen de ziel na de dood los en als ze op de juiste manier worden gestimuleerd tijdens het leven, kunnen ze dat doen hetzelfde, of misschien voorkomen de hersenen normaal gesproken dat de ziel vertrekt, maar als dit niet lukt, is de ziel per ongeluk vrijgelaten.
2. Niets verlaat het lichaam. d.w.z. dualisme is vals; geest en brein zijn niet gescheiden en er is geen ziel, geest of astraal lichaam. De hersenen kunnen de illusie wekken het lichaam te verlaten; misschien construeert het ons normale gevoel van in het lichaam zijn en wanneer dit niet goed werkt, hebben we het gevoel dat we buiten het lichaam gaan.
3. Er zijn twee verschillende soorten OBE: ‘echte’ OBE's waarin iets het lichaam verlaat, en nep-OBE's die illusies zijn of hallucinaties.
Hoe kunnen we erachter komen wat juist is? Het simpelweg vinden van de 'OBE-plek' in de hersenen is niet genoeg om het probleem op te lossen. Deze ontdekking doet me inderdaad denken aan de heerlijke argumenten over de zogenaamde ‘Godspot’ en het kan helpen om na te denken over dit fascinerende verhaal.
Toen hersenscans werden gebruikt om aan te tonen dat spirituele ervaringen een basis hebben in hersenactiviteit, verkondigden de media snel dat de ‘Godspot’ was gevonden. De argumenten raakten al snel gepolariseerd tussen degenen die dachten dat dit aantoonde dat er geen behoefte is aan een God (Ramachandran 1998), en anderen die beweerden dat de tegenovergesteld - dat God deze plek in de hersenen gebruikt om zijn aanwezigheid voelbaar te maken, of dat 'we' onze hersenen gebruiken om contact te maken met het goddelijke (Newberg en D'Aquili 2001). Anderen gingen nog verder en beweerden dat de 'zetel van de ziel' was gevonden; of ‘het deel van de hersenen dat letterlijk met God communiceert’; 'De plaats waar de materiële en de spirituele werelden elkaar ontmoeten' (Morse 1990 p 110).
Een van de experimenten die het ‘God-spot’ debat op gang brachten, was er een waarin karmelietessen werden bestudeerd in een scanner terwijl ze 'subjectief in een staat van eenheid met God' waren (Beauregard en Paquette 2006, p 186). Een andere studie testte boeddhistische mediteerders en franciscaner nonnen diep in gebed, met behulp van SPECT (emissie van één foton berekend tomografie), en vonden "een sterke vermindering van activiteitsniveaus" in een deel van de achterste pariëtale kwab (Newberg et al, 2003). De auteurs suggereerden dat dit gebied de persoon in de fysieke ruimte oriënteert en zijn eigen lichaam van de buitenwereld onderscheidt. Bij verstoken van sensorische input tijdens diepe meditatie of gebed mislukt dit onderscheid, wat leidt tot een gevoel van eenheid met iedereen of met God (Newberg en D'Aquili 2001).
Voor mij suggereert dit een naturalistische verklaring voor het mystieke gevoel van eenheid of non-dualiteit. Newberg en D'Aquili verklaren inderdaad dat de ervaring 'biologisch, waarneembaar en wetenschappelijk echt is'. (2001 blz.7). Maar ze bedoelen niet wat de meeste wetenschappers hiermee bedoelen. Ze concluderen dat de ervaring niet “een waanvoorstelling is die wordt veroorzaakt door het chemisch mislopen van een bundel zenuwcellen”. Deze hersenprocessen zijn eerder geëvolueerd 'om ons mensen in staat te stellen het materiële bestaan te transcenderen en... verbinding te maken met een dieper, spiritueler deel van onszelf' (p 9). Ze lijken het in beide richtingen te willen hebben.
Helpt dit ons met OBE's? Of je nu een korte OBE hebt of een diepgaande religieuze ervaring, je zult je waarschijnlijk afvragen over het zelf: ben ik een geest die mijn lichaam kan verlaten? Ben ik één met God of met het universum? Zo niet, wat ben ik dan? Maar er is een belangrijk verschil. In OBEs voelt het zelf nog steeds als een aparte bewuste entiteit, terwijl in mystieke en religieuze ervaringen dat gevoel van scheiding verloren gaat. Voor religieuze mensen kan dit worden geïnterpreteerd als samensmelting met God of het goddelijke. Boeddhisten zien het misschien als een besef dat het zelf geen eeuwige essentie of aanhoudende entiteit is, maar vergankelijk is zoals al het andere. Voor de niet-religieus kan het betekenen dat ze een natuurlijke verwevenheid met het universum betreden of een realisatie van non-dualiteit. Mijn eigen ervaring, al die jaren geleden, (beschreven in een eerdere post) culmineerde in dit verlies van scheiding of ervaring van non-dualiteit. Hoe je het ook interpreteert, dit soort ervaringen lokt verwondering over het zelf uit.
Maar terug naar de God-plek - deze associaties tussen hersenen en ervaring kunnen op totaal tegengestelde manieren worden geïnterpreteerd. Dus als we niet in dezelfde impasse over OBE's willen komen, moeten we veel meer doen dan de plek ontdekken die ze kan veroorzaken en dan discussiëren over wat het betekent. We moeten weten waarom dit specifieke hersengebied OBE's kan veroorzaken, terwijl andere delen van de hersenen dat blijkbaar niet kunnen. Dus wat is de functie van de TPJ? Zou het iets te maken kunnen hebben met de aard van het zelf, en ons zo helpen een uitweg uit de impasse te vinden? In mijn volgende post ga ik dieper in op deze vraag.