Kleine problemen, grote gevoelens
Kinderen raken vaak erg van streek over dingen die voor volwassenen onbelangrijk lijken, zoals niet degene zijn die op de knop drukt liftknop, hun favoriete shirt niet hebben omdat het in de was ligt, of te horen krijgen dat ze er niet meer kunnen hebben koekjes. Ouders kunnen deze overdreven emoties bestempelen als ongepast, onaanvaardbaar of ondeugend.
De boodschap aan kinderen is dat ze alleen kleine gevoelens moeten hebben over kleine dingen, en grote gevoelens moeten bewaren voor grote dingen.
Zo werken emoties niet. Volwassenen ervaren voortdurend grote gevoelens over kleine dingen, zoals wanneer een baas of echtgenoot kritiek levert, de auto voor ons te langzaam rijdt of een hard geluid ons doet schrikken.
Deze reacties zijn intens omdat het emotionele deel van de hersenen is aangesloten op onmiddellijke actie en niet op subtiele beoordelingen. Het emotionele brein activeert een gevoel – vaak een groot gevoel – ongeacht de omvang van de triggerende gebeurtenis. Enige tijd later komt de hersenschors in actie om de situatie te evalueren.
Als het proces soepel verloopt, is het groot emotie zal snel voorbijgaan als de cortex inziet dat de situatie niet om zo’n intensiteit vraagt. De voet komt van het emotionele gaspedaal en komt op het rempedaal terecht.
Deze tweede stap van evaluatie en remmen is bij kinderen langzamer (of afwezig). (Het kan natuurlijk ook bij volwassenen ontbreken.) Het cognitieve brein van een kind is niet zo goed ontwikkeld als zijn emotionele brein. Daarom kan een grote emotie over iets kleins voortduren en zelfs in intensiteit toenemen. Er is niet sprake van een volwassen en doordachte remwerking van de hersenschors.
Op deze momenten willen ouders hun kinderen natuurlijk leren om perspectief te hebben en niet overmatig te reageren. Maar het afwijzen van een gevoel voedt het perspectief niet; het veroorzaakt meestal een nog grotere emotionele reactie. Wat kinderen echt nodig hebben als reactie op hun buitensporige emoties is onze kalme, warme, empathisch aanwezigheid.
Voorwendsels
Een andere reden waarom kinderen grote gevoelens hebben over kleine dingen, is dat een klein incident een grote impact kan hebben voorwendsel om een grote hoeveelheid emotie los te laten over iets anders, iets groters. De bron van de intense emotie is te complex of overweldigend om rechtstreeks onder ogen te zien, aldus het kind vindt het een kleine moeite om een achterdeur te openen, zodat een deel van het grote reservoir aan emoties kan worden gebruikt uitgegeven.
Stel je een kind voor dat een enorme woede-uitbarsting maakt over het feit dat zijn favoriete shirt in de was ligt. De ouders verwerpen de geldigheid van dat gevoel, omdat ze zich niet realiseren dat het kind onder deze ‘belachelijke’ driftbui ‘legitieme’ gevoelens heeft die niet onder woorden kunnen worden gebracht. Misschien voelt het kind spanning tussen de ouders of heeft het dat ook gedaan vriendschap moeilijkheden of academische problemen op school. Het kind kan deze intense en innerlijke gevoelens niet onder woorden brengen, maar zij wel kan maak een pasvorm over het shirt.
DE BASIS
- De rol van een ouder
- Zoek een gezinsadviseur bij mij in de buurt
Dit is normaal, maar verwarrend. Meestal realiseren noch het kind, noch de ouder zich dat de grote emotie is verplaatst van iets dat werkelijk belangrijk is (maar onuitsprekelijk) naar iets kleins, maar wel uitspreekbaars. Het komt erop neer dat er niet zoiets bestaat als een ongerechtvaardigde of ongepaste emotie. Het kan zomaar uit een andere bron worden verdrongen, dus het moet voorzichtig, met respect en validatie worden behandeld.
Een vriend vertelde me over zijn zoon, die er geen last van leek te hebben toen zijn geliefde kat overleed. Maar een paar maanden later, toen zijn grootmoeder plannen voor een bezoek moest afzeggen, huilde de jongen urenlang, ook al accepteerde hij dit meestal kalm.
Was hij bezig met het ‘faken’ van zijn geschreeuw over oma? Nee, hij huilde waarschijnlijk om het eerdere verlies van zijn kat, een pijn die hem destijds te overweldigend was. De kleine gebeurtenis van oma’s geannuleerde bezoek opende de deur naar die achtergebleven gevoelens. Het was niet nodig dat zijn ouders zeiden: ‘Je huilt echt om de kat.’ Nee, smoesjes kunnen aanvaard worden met empathie op het eerste gezicht: ‘Je bent echt verdrietig dat oma deze week niet komt. Ik begrijp."
Toen de ouders van deze jongen luisterden en hem vasthielden, stroomden zijn tranen over het bezoek van oma totdat ze klaar waren. Vervolgens zei hij: ‘Oma hield echt van de kat’, en hij was bereid om gelukkige herinneringen aan de kat te delen, wat hij eerder had vermeden toen zijn rouw was begraven.
Kinderen gebruiken vaak lichte lichamelijke verwondingen als voorwendsel voor diepere gevoelens die ze onderdrukken of niet konden uiten. Dat komt omdat volwassenen verwondingen vaak beschouwen als een ‘aanvaardbare’ reden om te huilen. Helaas kan het kind nog steeds met minachting of afwijzing worden geconfronteerd, omdat de omvang van de emotie niet overeenkomt met de omvang van de emotie. blessure: “Je bent niet echt gewond, wees geen baby meer.” Maar een groot gevoel is altijd een echt gevoel, zelfs als we de echte niet kennen reden.
Respect voor het verdriet en de woede van kinderen
Kinderen hebben empathie nodig voor de ware diepte van hun emoties, ongeacht de grootte van de trigger. Kinderen hebben geen afwijzing nodig voor een uitbarsting die groter is dan we denken dat deze zou moeten zijn. Kinderen voelen zich van nature gekwetst als hun grote emoties worden genegeerd, afgewezen of gestraft. Ze kunnen hun emotionele expressie zelfs nog verder escaleren totdat we begrijpen wat ze ons vertellen, of ze sluiten zich misschien af en weigeren belangrijke dingen met ons te delen, omdat we ze niet hebben laten weten dat het ons iets kan schelen.
Een standbeeld in Warschau, Polen van Janusz Korczak
Laurens Cohen
Janusz Korczak begreep dit beter dan wie dan ook van wie ik ooit heb geweten. Hij was een Pools-Joodse kinderarts, auteur, onderwijzer, onbevreesd voorvechter van de rechten van het kind, en een van mijn grote helden vanwege de moedige manier waarop hij zijn leven leidde en zijn dood onder ogen zag. Hij herinnerde zich diep hoe het was om een kind te zijn, zoals blijkt uit zijn prachtige kinderboek: Koning Matt de Eerste, en zijn diepgaande educatieve boek filosofie, Toen ik weer klein was. Hij schreef iets dat ik altijd probeer te onthouden als een kind heel verdrietig, boos of bang is om iets kleins: “Het kind heeft recht op respect voor zijn verdriet, ook al gaat het om het verlies van een steentje.”