Heb je de sportschool niet gehaald? Hoe je een goed excuus kunt bedenken

Het is elk jaar hetzelfde verhaal op oudejaarsavond: mensen nemen zich voor om af te vallen, beter te eten of meer te sporten. Met de beste bedoelingen kondigen velen van ons deze plannen aan aan vrienden en familieleden als de klok middernacht slaat. Uit onderzoek is echter gebleken dat mensen er vaak niet in slagen hun goede voornemens na te streven (Liu, 2022). Dit is heel logisch omdat het nastreven is doelen zoals gezonder eten en meer bewegen vergt niet alleen veel discipline en wilskracht, maar vergt ook een aanzienlijke investering in geld en tijd.

Als mensen hun gezondheids- en fitnessdoelen willen nastreven, hebben ze mogelijk een abonnement op de sportschool of nieuwe sportkleding nodig, of moeten ze verse producten en kookgerei kopen. Mogelijk moeten ze ook wat tijd vrijmaken voor hun trainingen en tijd vrijmaken voor boodschappen doen en koken, in plaats van afhalen. Toch merken mensen vaak dat hun geld en tijd schaars zijn, en veel andere doelen strijden om deze middelen (bijvoorbeeld werk, gezin of gewoon een favoriete show bingewatchen). Dus falen bij

zelfbeheersing, bijvoorbeeld het niet nastreven van je goede voornemens voor het nieuwe jaar, is heel gebruikelijk.

Wat kunnen mensen doen als ze gefaald hebben, maar hun doel ook aan vrienden en familie hebben aangekondigd? Eén optie is om stilletjes te hopen dat iedereen de uitbundige aankondigingen van de vele sportschoolbezoeken die nog zullen komen, is vergeten. Een andere optie is het bieden van een excuus. Mensen willen immers niet de indruk wekken dat ze weinig zelfbeheersing hebben, maar willen in plaats daarvan een positief imago in de ogen van anderen behouden, zelfs als ze ergens in gefaald hebben. Mensen oordelen immers negatief over anderen van wie zij denken dat ze weinig zelfbeheersing hebben (Mooijman et al., 2018).

In mijn onderzoek (Steinmetz, 2023) onderzoek ik welke excuses ervoor zorgen dat mensen een goede zelfbeheersing lijken te hebben, zelfs nadat ze er niet in zijn geslaagd een oplossing te vinden. Omdat mensen voor veel goede voornemens geld en tijd nodig hebben, lijken het gebruik van een gebrek aan geld of tijd als excuus beide goede strategieën om te rechtvaardigen dat ze hun plannen hebben laten varen. Deze twee excuses zijn echter niet even effectief. Uit experimenten kom ik er consequent achter dat het gebruik van geldgebrek als excuus tot betere resultaten leidt dan het gebruik van tijdgebrek.

In één experiment lazen bijvoorbeeld 200 online deelnemers over mensen die er niet in slaagden gezonder voedsel te eten. Sommigen hadden geen geld, anderen hadden geen tijd. Van degenen die geen geld hadden, werd aangenomen dat ze een betere zelfbeheersing hadden dan degenen die geen tijd hadden, en de kans was groter dat ze in de toekomst als sportschoolpartners zouden worden geselecteerd. Dit patroon kwam naar voren omdat deelnemers geloofden dat tijdgebrek een keuze is, en dat mensen de tijd hadden kunnen nemen om hun oplossing na te streven als ze dat echt hadden gewild. Het gebrek aan geld is echter minder controleerbaar, waardoor mensen die zeiden dat ze geen geld hadden, werden gezien als niet in staat hun oplossing na te streven en kregen ze geen schuld.

In werkelijkheid heeft het mislukken van een oplossing vaak vele redenen. Wanneer mensen een mislukking aan anderen proberen uit te leggen, zullen mensen dat wel doen verstandig zich te concentreren op de redenen die buiten hun macht liggen. Als gebrek aan geld of andere oncontroleerbare factoren de reden zijn, zijn andere meer vergevingsgezind voor zulke mislukkingen. Ironisch genoeg geloven mensen soms dat een gebrek aan tijd ervoor zorgt dat ze druk en belangrijk lijken, en dat dit daarom een ​​goede rechtvaardiging kan zijn om iets niet te doen. Uit mijn onderzoek blijkt dat deze logica misleidend is, omdat mensen denken dat anderen de tijd hadden kunnen winnen als ze hun best hadden gedaan.