Waarom springen deze gigantische haaien uit het water?

• De kwetsbare reuzenhaai is de op één na grootste vis ter wereld. Ze zijn misschien groot, maar ze kunnen doorbreken en springen, waarbij ze het wateroppervlak breken met ongeveer 20 kilometer per uur.
• In één opname brak een reuzenhaai vier keer in 47 seconden.
• Terwijl ze zich verzamelen voor de kust van Schotland om te eten, maar ze kunnen ook samenkomen voor sociale interactie.

Als je de afgelopen jaren documentaires over de "Shark Week" hebt gezien, heb je waarschijnlijk beelden gezien van enorme grote witte haaien die uit het water springen om een ​​prooi in een hinderlaag te lokken. Maar grote blanken zijn niet de enige gigantische vissen die op deze manier pronken. Het blijkt dat een andere haaiensoort zich bezighoudt met net zo indrukwekkend doorbraakgedrag - en dat is waarschijnlijk om heel andere redenen.

Reuzenhaaien zijn 's werelds op een na grootste vissen, met een lengte tot 12 meter (bijna 40 voet). Ze worden internationaal als kwetsbaar beschouwd, maar bepaalde populaties, zoals die in het noordoosten Atlantische Oceaan, worden als bedreigd beschouwd vanwege twee eeuwen van overexploitatie voor hun vette levers. Reuzenhaaien staan ​​bekend als zachte reuzen. Wanneer ze door mensen in de buurt van het wateroppervlak worden gezien, cruisen deze haaien meestal langzaam met hun mond wijd open, zich voedend met klein zoöplankton.

Elke zomer komen reuzenhaaien samen om zich te voeden in de wateren voor de westkust van Schotland, in de Zee van Hebriden. Vorig jaar werd de Zee van Hebriden uitgeroepen tot het eerste beschermde mariene gebied voor reuzenhaaien, wat het belang ervan als foerageergebied weerspiegelt.

Maar sommige wetenschappers denken dat de haaien deze wateren misschien voor meer dan alleen het overvloedige plankton bezoeken. Het kan zijn dat deze aggregaties ook kansen bieden voor sociale interactie en zelfs verkering. Veel aspecten van het voortplantingsgedrag van reuzenhaaien blijven een mysterie en hun broedplaatsen zijn nog volledig onbekend.

Langzaam maar grote haaien kunnen behoorlijk hoog springen

Tijdens deze zomerbijeenkomsten zijn reuzenhaaien waargenomen die doorbraken (helemaal of bijna volledig uit het water springen), maar niemand weet precies waarom.

"Ondanks dat het enorme vissen zijn, weten we echt niet veel over hun leven", zegt Jessica Rudd, van de Universiteit van Exeter. "Dit zijn grote, lompe, langzame haaien. Hoe en waarom stuwen ze zichzelf plotseling uit het water?”

Rudd en haar collega's meldden onlangs de eerste directe metingen van doorbraken door reuzenhaaien in de Zee van Hebriden. De onderzoekers voorzagen drie haaien van satelliettags om positiegegevens te verstrekken, evenals dagelijkse dagboektags, die diepte, temperatuur, snelheid en, belangrijker nog, versnelling registreerden. Met de resulterende gegevens konden ze de variabiliteit en herhaalbaarheid beschrijven van 67 inbreuken door de drie haaien gedurende 41 dagen.

Rudd zegt dat, hoewel reuzenhaaien normaal gesproken langzame zwemmers zijn, ze met een snelheid van ongeveer 0,3 m/s (1 kilometer per uur) ondergaan ze enorme snelheidsveranderingen bij het doorbreken, waardoor het wateroppervlak op ongeveer 20 kilometer en uur. En hoewel de mechanische krachten die nodig zijn om reuzenhaaien te doorbreken aanzienlijk zijn, kunnen de haaien herhaaldelijk snel achter elkaar doorbreken.

"Ze kunnen meerdere keren per dag en zelfs meerdere keren achter elkaar doorbreken", zegt Rudd. "Soms braken ze wel zes keer per dag, maar ze voerden ook deze opeenvolgende schendingen uit - één haai brak vier keer in 47 seconden."

Een brekende haai kan ook anderen sociaal signaleren

Gezien hoe energetisch veeleisend doorbreken is, geloven Rudd en haar collega's dat het een belangrijke biologische functie moet hebben, maar dit blijft onduidelijk.

Van sommige zeedieren is bekend dat ze breken om externe parasieten te verjagen, hoewel een andere studie opmerkte dat doorbreken de prikken die vastzaten op reuzenhaaien niet losmaakten. Overtredingen kunnen ook dienen als een visueel signaal naar andere dieren. Rudd en haar collega's hebben echter gedocumenteerd dat reuzenhaaien zowel overdag als 's nachts doorbreken, wat suggereert dat visie misschien niet de meest relevante zin is.

Rudd merkt op dat reuzenhaaien een zeer hoge dichtheid hebben aan ampullen van Lorenzini, de organen die elektrische signalen detecteren, die ze gebruiken om de zwakke elektrische handtekeningen te detecteren die worden geproduceerd door zoöplankton. Het is mogelijk dat reuzenhaaien het water ook detecteren verplaatsing of geluiden van een plons als sociaal signaal.

Rudd en haar collega's hebben nog steeds vragen over waarom reuzenhaaien breken. Deze studie leverde waardevolle informatie op over waar en wanneer ze doorbraken, maar niet of er andere haaien in de buurt waren om de signalen te ontvangen. Rudd zei dat ze ook graag zou willen weten of er seizoensgebonden of ruimtelijke variaties zijn in het overtreden van gedrag, evenals mogelijke verschillen tussen de geslachten.

Als het doorbreken verband houdt met het signaleren van andere haaien, en het gebeurt vaak binnen dit beschermde mariene gebied, dat: benadrukt het belang van de Zee van Hebriden, niet alleen voor voedsel, maar ook voor verkering en fokken.

"Reuzenhaaien zijn een migrerende soort en we kunnen niet de hele oceaan beschermen", zegt Rudd. "Maar als we belangrijke levensfasen, zoals geboorte- of voortplantingsgebieden of voedselgebieden, kunnen beschermen, is de kans groter dat we die soort als geheel beschermen en ze in de loop van de tijd helpen herstellen. Als ze niet alleen naar de Zee van Hebriden komen om te eten, maar ook om te broeden, moeten we meer doen om die te beschermen.”